УлÑын Их Хурлын хаврын ÑÑлжит чуулганы өнөөдрийн үдÑÑÑ Ñ…Ð¾Ð¹ÑˆÐ¸Ñ… нÑгдÑÑн хуралдаан 14 цаг 07 минутад ÑÑ…Ñлж, дөрвөн аÑуудал Ñ…ÑлÑлцÑÑн.
Хуралдааны ÑÑ…Ñнд Төрийн албаны зөвлөлийн 2021, 2022 оны тайлангийн талаарх Ñ…ÑлÑлцүүлгийг үргÑлжлүүлж, УлÑын Их Хурлын гишүүн Г.МөнхцÑцÑг, Ð.Ганибал, Ж.БатÑуурь, Б.БейÑен, Ц.Туваан нар аÑуулт аÑууж, хариулт авлаа. Гишүүдийн зүгÑÑÑ Ñ‚Ó©Ñ€Ð¸Ð¹Ð½ албаны шалгалтын журамд оруулÑан өөрчлөлт болон одоогоор чөлөөлөгдөөд байгаа 30 гаруй мÑнган төрийн албан хаагчийг нөхөж томилохдоо Ñмар шалгуур тавих талаар илүүтÑй тодруулж байлаа.
Төрийн албаны зөвлөлийн гишүүн Д.БаатарÑайхан хариултдаа, “Төрийн албаны ерөнхий, туÑгай, шатлан дÑвших, төрийн үйлчилгÑÑний Ñ‚Ó©Ñвийн шууд захирагч, төрийн захиргааны Ñ‚Ó©Ñвийн шууд захирагч зÑÑ€Ñг шалгалтыг таван туÑдаа журмаар зохицуулж байÑныг нÑгтгÑж, ÑˆÐ¸Ð½Ñ Ð¶ÑƒÑ€Ð¼Ñ‹Ð³ ÑÐ½Ñ Ð¾Ð½Ñ‹ дөрөвдүгÑÑÑ€ Ñарын 01-ний Ó©Ð´Ñ€Ó©Ó©Ñ ÑхлÑн Ñ…ÑÑ€Ñгжүүлж байна. Төрийн албаны ерөнхий шалгалт өргөн хүрÑÑг хамардаг бөгөөд тухайн иргÑн харьÑа орон нутагтаа шалгалтаа өгч болно. Мөн нөөцөөÑÓ©Ó© дараагийн шатны туÑгай шалгалтыг өгөөд Ñвах боломжийг нÑÑÑÑн. ТуÑгай шалгалтыг хуулиар 30, дүн шинжилгÑÑ Ñ…Ð¸Ð¹Ñ…, аÑуудал шийдвÑрлÑÑ…, монгол бичиг Ñ‚ÑƒÑ Ð±Ò¯Ñ€ 20 гÑÑд 60 хувийг нь цахимаар авдаг байÑан бол одоо 60 хувийг нь харилцаа хандлага, зан үйлÑÑÑ€ нь томилох Ñрх бүхий байгууллагын төлөөлөлтÑйгөөр тухайн орон нутагт байгаа Ñам, агентлагын Ñалбар зөвлөл зохион байгуулж байна. ТөÑвийн шууд захирагчдын хувьд хүний нөөц, Ñанхүү, гүйцÑтгÑлийн удирдлага агуулгын шалгалт нÑмÑгдÑÑн” гÑж байлаа. Мөн Ñ‚ÑрбÑÑÑ€ “Хууль, албан тушаалын шаардлагаа хангаÑан хүнийг Ñонгон шалгаруулалтад оруулна. Тухайн Ð±Ð°Ð¹Ð³ÑƒÑƒÐ»Ð»Ð°Ð³Ð°Ð°Ñ Ñонгон шалгаруулалтын захиалгыг ирүүлбÑл Төрийн албаны зөвлөл гурав хоногийн дотор нийтÑд зарлан мÑдÑÑлж байгаа. 10 хоног бүртгÑл Ñвагдах зохицуулалттай” гÑÑÑн нÑмÑлт тайлбарыг өгөв.
Тайлан Ñ…ÑлÑлцÑÑнтÑй холбогдуулан УлÑын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар үг Ñ…ÑлÑÑн. ТÑрбÑÑÑ€ Ñ…ÑлÑÑн үгÑндÑÑ, Төрийн албаны шинÑчлÑл, төрийн албанд тулгарч байгаа Ñорилт бÑрхшÑÑл, төрийн албан хаагчдын Ñрх ашгийг хамгаалах зÑÑ€Ñг цогц аÑуудлууд байгаа ÑƒÑ‡Ñ€Ð°Ð°Ñ Ð£Ð˜Ð¥-ын чуулганы нÑгдÑÑн хуралдаанаар тайланг анх удаа Ñ…ÑлÑлцÑÑнийг тодотгоод УлÑын Их Хурлын гишүүдийн Ñанал, УлÑын Их Хурлын Тамгын газрын Ð¥Ñналт шалгалт, үнÑлгÑÑний газрын тайлан, зөвлөмжид үндÑÑлÑн Төрийн байгуулалтын байнгын хороо, Төрийн албаны зөвлөлд тодорхой үүрÑг, чиглÑлийг өглөө. Тухайлбал, төрийн албанд нÑг Ñтандартыг мөрдүүлÑÑ…, Төрийн албан хаагчийн Ñ‘Ñ Ð·Ò¯Ð¹Ð½ тухай хуулийг Ñаралтай Ñ…ÑлÑлцүүлÑн батлуулах, Төрийн албаны Ð·Ó©Ð²Ð»Ó©Ð»Ó©Ó©Ñ Ñонгон шалгаруулалтын цахимжуулалтын ажилд тодорхой ахиц гаргаÑныг Ñрчимжүүлж, төрийн өмчийн бүх компаниудыг хамруулах, цалингийн ÑиÑтемийн аÑуудлыг цÑгцÑлж, төрийн албан хаагчдын цалинг нÑмÑгдүүлÑÑ…, нийгмийн баталгааг хангах аÑуудлыг шийдүүлÑÑ…, улмаар Ñ‘Ñ Ð·Ò¯Ð¹, Ñахилга хариуцлагыг дÑÑшлүүлÑÑн ÑÑ€Ñ ÑˆÐ¸Ð½ÑчлÑл хийх шаардлагатай байгааг Ñ…Ñлж байлаа.
Мөн Ñ‚ÑрбÑÑÑ€, “Төрийн албан хаагчийн Ñ‘Ñ Ð·Ò¯Ð¹, Ñахилга хариуцлагыг Ñайжруулах, авлига Ñ…ÑÑл хахуультай Ñ‚ÑмцÑхийн үндÑÑ Ð½ÑŒ төрийн албаны шинÑчлÑлÑÑÑ ÑÑ…ÑлнÑ. Төрийн албан хаагчдад шүгÑл үлÑÑÑ… Ñрх зүйн орчинг бүрдүүлж, холбогдох хуулиудтай уÑлдуулж, ШүгÑл үлÑÑгчийн Ñрх зүйн байдлын тухай хуульд туÑгах шаардлагатай” гÑдгийг онцлон Ñ‚ÑмдÑглÑÑÑн.
Ð¢Ó©Ñ€Ó©Ó©Ñ Ð¾Ð»Ð³Ð¾Ñ… ÑƒÑ€Ð°Ð¼ÑˆÑƒÑƒÐ»Ð»Ð°Ð°Ñ Ð½Ð¸Ð¹Ð³Ð¼Ð¸Ð¹Ð½ даатгалын болон Ñрүүл мÑндийн даатгалын шимтгÑл Ñуутган төлөх тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг ÑцÑийн Ñ…ÑлÑлцүүлÑгт шилжүүлÑв
Дараа нь УлÑын Их Хурлын гишүүн Ц.Туваан нарын 10 гишүүнÑÑÑ 2022 оны 06 дугаар Ñарын 29-ний өдөр өргөн мÑдүүлÑÑн Ð¢Ó©Ñ€Ó©Ó©Ñ Ð¾Ð»Ð³Ð¾Ñ… ÑƒÑ€Ð°Ð¼ÑˆÑƒÑƒÐ»Ð»Ð°Ð°Ñ Ð½Ð¸Ð¹Ð³Ð¼Ð¸Ð¹Ð½ даатгалын болон Ñрүүл мÑндийн даатгалын шимтгÑл Ñуутган төлөх тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг Ñвуулав.
УлÑын Их Хурлын Ðийгмийн бодлогын байнгын хороо хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг 2023 оны 04 дүгÑÑÑ€ Ñарын 04-ний өдөр ÑвуулÑан бөгөөд ÑÐ½Ñ Ñ‚Ð°Ð»Ð°Ð°Ñ€Ñ… Байнгын хорооны Ñанал, дүгнÑлтийг УлÑын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир танилцуулÑан.
ТÑрбÑÑÑ€, хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг Монгол УлÑын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дÑгийн тухай хуулийн 39 дүгÑÑÑ€ зүйлийн 39.10 дахь Ñ…ÑÑÑгт зааÑны дагуу зүйл бүрÑÑÑ€ Ñ…ÑлÑлцÑÑнийг дурдаад, Ðжлын Ñ…ÑÑгÑÑÑ Ð¼Ð°Ð½Ð°Ð¹ улÑад 2022 оны байдлаар нийгмийн даатгалд хамрагдвал зохих малчдын тоо 238,329 Ð±Ð°Ð¹Ð´Ð³Ð°Ð°Ñ 48,800 буюу 20.5 хувь нь Ñайн дурын даатгалд даатгуулÑан, Ñрүүл мÑндийн даатгалд 141,400 малчин Ñ…Ð°Ð¼Ñ€ÑƒÑƒÐ»Ð°Ñ…Ð°Ð°Ñ 49,200 буюу 34,8 хувь нь хамрагдÑан байгааг танилцуулж, малчид, хувиараа хөдөлмөр ÑрхлÑгчдийн дийлÑнх нь Ñрүүл мÑндийн болон нийгмийн даатгалд хамрагдахгүй байгаа нь ирÑÑдүйд ÑдгÑÑÑ€ иргÑдийн нийгмийн баталгаа алдагдаж, улмаар халамжийн зардал Ó©ÑÓ©Ñ…, улÑын Ñ‚Ó©Ñөвт ачаалал нÑмÑгдÑÑ… тул хамрах хүрÑÑг өргөтгөх арга Ñ…ÑмжÑÑ Ð°Ð²Ð°Ñ… шаардлагатай гÑж үзÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн үзÑл баримтлалыг алдагдуулахгүйгÑÑÑ€ зарчмын зөрүүтÑй найман Ñанал, найруулгын шинжтÑй хоёр Ñанал гаргаÑныг хуралдаанд оролцÑон гишүүдийн олонх дÑмжÑÑн гÑв.
Ð¥ÑлÑлцÑж буй аÑуудалтай холбогдуулан УлÑын Их Хурлын гишүүн Д.Ганбат, Ж.Батжаргал, Ð.Ðнхболд, Б.ÐнхбаÑÑ€, Ц.Сандаг-Очир, С.Чинзориг нар аÑуулт аÑууж, үг Ñ…Ñлж, байр Ñууриа илÑрхийлÑÑн.
ҮргÑлжлүүлÑн Ñ‚Ó©Ñлийн талаарх Ðжлын Ñ…ÑÑгÑÑÑ Ð³Ð°Ñ€Ð³Ð°Ñан зарчмын зөрүүтÑй Ñаналын томьёоллуудаар Ñанал хураалтыг Ñвуулав. Ðжлын Ñ…ÑÑгÑÑÑ Ñ‚Ó©Ñлийн 3 дугаар зүйлийн 3.2 дахь Ñ…ÑÑÑг, 4,5 дугаар зүйлтÑй холбоотой зарчмын зөрүүтÑй Ñаналын томьёоллуудыг гүйцÑÑн боловÑруулах чиглÑл авахаар боллоо. ТүүнчлÑн ÑÐ½Ñ Ñ…ÑƒÑƒÐ»Ð¸Ð¸Ì†Ð³ 2023 оны 10 дугаар Ñарын 01-ний Ó©Ð´Ñ€Ó©Ó©Ñ ÑхлÑн дагаж мөрдөх Ðжлын Ñ…ÑÑгийн Ñаналыг хуралдаанд оролцÑон гишүүдийн 54.9 хувь нь дÑмжив.
ИнгÑÑд Ð¢Ó©Ñ€Ó©Ó©Ñ Ð¾Ð»Ð³Ð¾Ñ… ÑƒÑ€Ð°Ð¼ÑˆÑƒÑƒÐ»Ð»Ð°Ð°Ñ Ð½Ð¸Ð¹Ð³Ð¼Ð¸Ð¹Ð½ даатгалын болон Ñрүүл мÑндийн даатгалын шимтгÑл Ñуутган төлөх тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг ÑцÑийн Ñ…ÑлÑлцүүлÑгт бÑлтгүүлÑÑ…ÑÑÑ€ Ðийгмийн бодлогын байнгын хороонд шилжүүлÑв.
Төмөр замын Ñ‚ÑÑврийн тухай хуулийн шинÑчилÑÑн найруулгын Ñ‚Ó©Ñлийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг хойшлууллаа
Хуралдаан ЗаÑгийн Ð³Ð°Ð·Ñ€Ð°Ð°Ñ 2023 оны 01 дүгÑÑÑ€ Ñарын 10-ны өдөр өргөн мÑдүүлÑÑн Төмөр замын Ñ‚ÑÑврийн тухай хуулийн шинÑчилÑÑн найруулгын Ñ‚Ó©Ñөл болон хамт өргөн мÑдүүлÑÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгÑÑÑ€ үргÑлжилÑÑн.
УлÑын Их Хурлын Ðдийн заÑгийн байнгын хорооны Ñанал, дүгнÑлтийг УлÑын Их Хурлын гишүүн Ж.Бат-ÐрдÑÐ½Ñ Ñ‚Ð°Ð½Ð¸Ð»Ñ†ÑƒÑƒÐ»Ð°Ð².
Монгол УлÑын ЗаÑгийн Ð³Ð°Ð·Ñ€Ð°Ð°Ñ 2023 оны 01 дүгÑÑÑ€ Ñарын 10-ны өдөр УлÑын Их Хуралд өргөн мÑдүүлÑÑн Төмөр замын Ñ‚ÑÑврийн тухай хуулийн шинÑчилÑÑн найруулгын Ñ‚Ó©Ñөл болон хамт өргөн мÑдүүлÑÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг Ðдийн заÑгийн байнгын хороо 2023 оны 03 дугаар Ñарын 28-ны өдрийн хуралдаанаараа Ñвуулж, зарчмын зөрүүтÑй 31 Ñаналын томьёолол бÑлтгÑн, Байнгын хорооны Ñанал, дүгнÑлтийн хамт УлÑын Их Хурлын 2023 оны 03 дугаар Ñарын 30-ны өдрийн чуулганы нÑгдÑÑн хуралдаанд танилцуулÑан. Чуулганы нÑгдÑÑн хуралдаанаар дÑÑрх хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг Ñвуулах үед Ðдийн заÑгийн байнгын хорооны дарга Ц.ЦÑÑ€Ñнпунцаг хилийн боомт чиглÑÑÑн болон хил дамнаÑан төмөр замын өмчлөлийн аÑуудлыг Байнгын хорооны хуралдаанаар дахин Ñ…ÑлÑлцÑÑ… шаардлагатай гÑÑÑн горимын Ñанал гаргаÑныг нÑгдÑÑн хуралдаанд оролцÑон гишүүдийн олонх дÑмжиж, хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийг анхны Ñ…ÑлÑлцүүлÑгт бÑлтгүүлÑÑ…ÑÑÑ€ Ðдийн заÑгийн байнгын хороонд буцааÑныг Ñанал, дүгнÑлтÑд дурдлаа.
Байнгын хороо 2023 оны 04 дүгÑÑÑ€ Ñарын 04-ний өдрийн хуралдаанаараа дÑÑрх хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг үргÑлжлүүлÑн Ñвуулж, Ðжлын Ñ…ÑÑгийн гишүүдÑÑÑ Ñ…Ð¸Ð»Ð¸Ð¹Ð½ боомтын дÑд бүтÑц, улÑын хил дамнаÑан байгууламж, хилийн боомт гÑÑÑн ойлголтыг Монгол УлÑын Хилийн тухай хуулийн заалтуудтай уÑлдуулах, хөрш оронтой төмөр замын хил дамнаÑан байгууламж барих, ашиглах үйл ажиллагаатай холбогдуулан Ñ‚Ó©Ñлийн 24 дүгÑÑÑ€ зүйлд “УлÑын хилийн боомт чиглÑÑÑн, хил дамнаÑан төмөр зам нь нийтийн зориулалттай төмөр замд хамаарах бөгөөд ÑÐ½Ñ Ñ‚Ó©Ð¼Ó©Ñ€ замын өмчлөгч нь нÑг хуулийн ÑтгÑÑд байна.” гÑж нÑмÑÑ… зарчмын зөрүүтÑй Ñанал гаргаÑныг хуралдаанд оролцÑон гишүүдийн олонх дÑмжÑÑн болно. Байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг Ñвуулах үед УлÑын Их Хурлын гишүүн Д.Батлут Ñ‚Ó©Ñлийн 47 дугаар зүйлд “үйлдвÑрлÑлийн оÑол, хурц Ñ…Ð¾Ñ€Ð´Ð»Ð¾Ð³Ð¾Ð¾Ñ ÑˆÐ°Ð»Ñ‚Ð³Ð°Ð°Ð»Ñан өвчний ÑƒÐ»Ð¼Ð°Ð°Ñ Ð½Ð°Ñ Ð±Ð°Ñ€Ñан ажилтны ар гÑрт ажилтны нÑг Ñарын дундаж цалин хөлÑийг 36 дахин нÑмÑгдүүлж олгох” гÑж нÑмÑÑ… зарчмын зөрүүтÑй Ñанал гаргаÑныг хуралдаанд оролцÑон гишүүдийн олонх дÑмжÑÑгүй гÑдгийг УлÑын Их Хурлын гишүүн Ж.Бат-ÐрдÑÐ½Ñ Ñанал, дүгнÑлтдÑÑ Ð¾Ð½Ñ†Ð¾Ð»Ñон.
Хуралдаанд УлÑын Их Хурлын гишүүн, ЗаÑгийн газрын гишүүн, Зам, Ñ‚ÑÑврийн хөгжлийн Ñайд С.БÑмбацогт болон холбогдох албан тушаалтнууд оролцов.
Байнгын хорооны Ñанал, дүгнÑлттÑй холбогдуулан УлÑын Их Хурлын гишүүд аÑуулт аÑууж, хариулт авлаа. Тухайлбал, УлÑын Их Хурлын гишүүн Ц.СÑргÑлÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.5-д ЗаÑгийн газрын Ñрхийн бүрÑн Ñрхийн хүрÑÑнд Монгол УлÑын Хилийн тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.1-Ñ‚ зааÑан хилийн бүÑÑд төмөр замын Ñуурь бүтÑц барихтай холбоотой аÑуудлыг шийдвÑрлÑÑ… зохицуулалтыг туÑгаÑан байна. УлÑын хилийн ÑˆÑƒÐ³Ð°Ð¼Ð½Ð°Ð°Ñ 15 км-ÑÑÑ Ð¸Ð»Ò¯Ò¯Ð³Ò¯Ð¹ газрыг зурваÑ, хилийн 100 км-ÑÑÑ Ð´Ð¾Ñ‚Ð¾Ð³Ñˆ газрыг Ð±Ò¯Ñ Ð³ÑдÑг тул Ñ‚Ó©Ñлийн ÑÐ½Ñ Ð·Ð°Ð°Ð»Ñ‚Ð°Ð´ Ð·ÑƒÑ€Ð²Ð°Ñ Ð³Ñж нÑмÑÑ… боломжтой ÑÑÑхийг тодруулÑан. Мөн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн 16,17,18 дугаар зүйлд зааÑан төмөр замын туÑгай бүÑ, Ð·ÑƒÑ€Ð²Ð°Ñ Ð³Ð°Ð·Ð°Ñ€, хамгаалалтын бүÑийг ÑзÑмшүүлÑÑ…, өмчлүүлÑхийг хориглоÑон заалт байх нь зүйтÑй гÑÑÑн Ñаналыг Ñ…Ñлж байлаа.
УлÑын Их Хурлын гишүүн Ж.Бат-ÐрдÑÐ½Ñ Ñ…ÑƒÑƒÐ»Ð¸Ð¹Ð½ Ñ‚Ó©Ñлийн 7 дугаар зүйлийн ЗаÑгийн газрын бүрÑн Ñрхийн хүрÑÑнд хилийн бүÑÑд төмөр замын Ñуурь бүтÑц барихтай холбоотой аÑуудалд гишүүнÑÑÑ Ð³Ð°Ñ€Ð³Ð°Ñан Ñаналыг хүлÑÑж авахаар болÑныг Ñ‚ÑмдÑглÑхийн зÑÑ€ÑгцÑÑ Ñ‚Ó©Ñөлд төмөр замын Ð·ÑƒÑ€Ð²Ð°Ñ Ð³Ð°Ð·Ð°Ñ€ нь төрийн өмч байна, мөн төмөр замын Ð·ÑƒÑ€Ð²Ð°Ñ Ð³Ð°Ð·Ð°Ñ€Ñ‚ төмөр замын Ñ‚ÑÑврийн үйл Ð°Ð¶Ð¸Ð»Ð»Ð°Ð³Ð°Ð°Ð½Ð°Ð°Ñ Ð±ÑƒÑад үйлдвÑрлÑл, үйлчилгÑÑ ÑрхлÑхийг хориглоно гÑÑÑн зохицуулалтыг туÑгаÑан Ñ…ÑмÑÑн хариулав. ÐÐ½Ñ Ò¯ÐµÑÑ€ хуралдаан Ð´Ð°Ñ€Ð³Ð°Ð»Ð°Ð³Ñ‡Ð°Ð°Ñ Ð£Ð»Ñын Их Хурлын гишүүн Ц.СÑргÑлÑнгийн Ñ…Ñлж буй Ñанал болон Ñ‚Ó©Ñлийн 24.2, 24.3 Ñ…ÑÑгийг гүйцÑÑн боловÑруулах чиглÑлийг өгÑөн.
ÐÑуулт, хариулт ийн үргÑлжилÑÑний дараа Ñ‚Ó©Ñлийн анхны Ñ…ÑлÑлцүүлгийг түр хугацаагаар хойшлууллаа.
ГÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñөл болон хамт өргөн мÑдүүлÑÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийг Ñ…ÑлÑлцÑж ÑÑ…ÑллÑÑ
Хуралдааны төгÑгөлд УлÑын Их Хурлын гишүүн Б.ÐнхбаÑÑ€, Ð¥.ÐÑмбаатар, Ж.Сүхбаатар Ð½Ð°Ñ€Ð°Ð°Ñ 2022 оны 09 дүгÑÑÑ€ Ñарын 26-ний өдөр өргөн мÑдүүлÑÑн ГÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñөл болон хамт өргөн мÑдүүлÑÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийн Ñ…ÑлÑлцÑÑ… ÑÑÑхийн Ñ…ÑлÑлцүүлгийг Ñвууллаа.
Хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн талаар УлÑын Их Хурлын гишүүн Б.ÐнхбаÑÑ€ танилцуулÑан. ТөÑөл Ñанаачлагч гишүүн танилцуулгадаа, ÐнÑÑ…Ò¯Ò¯ анхдагч хуулийн Ñ‚Ó©Ñөл нь Монгол УлÑад гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтантай холбоотой харилцааг зохицуулж байгаагүйгÑÑÑ€ÑÑ Ð¾Ð½Ñ†Ð»Ð¾Ð³ гÑдгийг тодотгоод Монголын ард түмÑн заÑаглах ÑрхÑÑ Ó©Ó©Ñ€Ð¸Ð¹Ð½ төлөөлөгчөөрөө уламжлан Ñ…ÑÑ€ÑÐ³Ð¶Ò¯Ò¯Ð»Ð½Ñ Ð³ÑÑÑн Монгол УлÑын ҮндÑÑн хуулийн зарчим байдаг. ÐÐ½Ñ ÑƒÑ‚Ð³Ð°Ð°Ñ€ уг хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг боловÑруулагчид нь манай улÑад Ñүүлийн 10 жилийн хугацаанд үйл ажиллагаа Ñвуулж байгаа иргÑний нийгмийн байгууллага болох “Ðзтай Ñавар” төрийн Ð±ÑƒÑ Ð±Ð°Ð¹Ð³ÑƒÑƒÐ»Ð»Ð°Ð³Ñ‹Ð½ залуучууд гÑдгийг тодотгов.
Өнөөдөр манай улÑад 320 мÑнган ÑзÑнгүй муур, нохой байна. Сүүлийн 100 гаруй жилийн турш ÑзÑнгүй нохой, муурыг буудаж уÑтгаж ирÑÑн. Улаанбаатар хотын хувьд жилдÑÑ 100 мÑнган нохойг буудаж уÑтгах төлөвлөгөө гарган ажилладаг. Үүнд жилдÑÑ 1.8 Ñ‚Ñрбум төгрөг Ñ‚Ó©Ñөвлөдгийг Ñ‚Ó©Ñөл Ñанаачлагч гишүүн танилцуулгадаа дурдаад нохой, муурын үржлийн хурд нь буудаж уÑтгаж дууÑах ч боломж, нөхцөлийг олгодоггүй гÑлÑÑ. Мөн Зоонозын өвчин Ñудлалын үндÑÑний Ñ‚Ó©Ð²Ó©Ó©Ñ Ñ…Ð¸Ð¹ÑÑн Ñудалгаагаар Ñ…Ó©Ñ€Ñний бохирдол, ÑзÑнгүй муур, нохойг уÑтгаж, Ñ…Ó©Ñ€Ñөнд булж байгаа зÑÑ€Ñг нь халдварт өвчин дÑгдÑÑ… үндÑÑн шалтгаан болж байна гÑÑÑн дүгнÑлт гаргаÑныг онцолÑон.
ТÑрбÑÑÑ€, “ДÑлхийн 120 гаруй оронд гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны хуультай. Хуулийн цаана нийгмийн Ñрүүл мÑндийн шалтгаан, нөхцөл байна. Ð¡ÑƒÐ´Ð°Ð»Ð³Ð°Ð°Ð½Ð°Ð°Ñ Ò¯Ð·ÑÑ…Ñд орон Ñууцад амьдарч байгаа иргÑдийн 12 хувь, гÑÑ€ хорооллын өрхийн 50 гаруй хувь нь муур, нохойтой гÑÑÑн дүн гарÑан гÑж байлаа.
Монгол УлÑад мал, гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ Ð°Ð¼ÑŒÑ‚Ð½Ð°Ð°Ñ Ð±ÑƒÑад амьтныг хамгаалах, Ó©Ñгөн үржүүлÑÑ…, түүний нөөцийг зохиÑтой ашиглахтай холбоотой харилцааг Ðмьтны тухай хуулиар, мал, Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтан (гахай, тахиа зÑÑ€Ñг ашиг шимийг нь ашиглахаар үржүүлж байгаа амьтан), зÑрлÑг амьтны Ñрүүл мÑндийг хамгаалах, Ñ‚ÑдгÑÑрийн түүхий Ñд, бүтÑÑгдÑхүүний ариун цÑвÑÑ€, Ñрүүл ахуйн шаардлагыг Мал, амьтны Ñрүүл мÑндийн тухай хуулиар Ñ‚ÑƒÑ Ñ‚ÑƒÑ Ð·Ð¾Ñ…Ð¸Ñ†ÑƒÑƒÐ»Ð¶ байна. Харин гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтан буюу нохой, муур, Ñ‚ÑдгÑÑртÑй адилтгах буÑад амьтантай холбогдох аÑуудал одоо хүчин төгөлдөр үйлчилж буй хууль тогтоомжоор зохицуулагдаагүй үлджÑÑ. Иймд гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтантай холбоотой харилцааг зохицуулахаар ГÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг 9 бүлÑг, 52 зүйлтÑйгÑÑÑ€ боловÑруулÑан. Хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийн зорилго нь гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтдын аÑран хамгаалагчийн үүрÑг, хариуцлагыг нÑмÑгдүүлж, гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ Ð°Ð¼ÑŒÑ‚Ð´Ð°Ð°Ñ Ò¯Ò¯Ð´Ñн нийгÑмд гарч буй Ñөрөг үр дагавар, буÑдын Ñрхийг зөрчих Ñвдлыг бууруулах, нохой, муур үржүүлÑÑ… үйл ажиллагаанд Ñ…Ñналт, хариуцлагыг нÑмÑгдүүлÑÑ…, ÑзÑнгүй амьтдын тоо толгой, гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны ÑÑÑ€Ñг хүчирхийллийг бууруулахад оршино гÑж Ñ‚Ó©Ñлийн танилцуулгад дурдÑан байлаа.
Хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг дагалдуулан Мал, амьтны Ñрүүл мÑндийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Зөрчлийн тухай хуульд нÑмÑлт оруулах тухай, СтатиÑтикийн тухай хуульд нÑмÑлт оруулах тухай хууль, УлÑын Ñ‚ÑмдÑгтийн хураамжийн тухай хуульд нÑмÑлт оруулах тухай, Зөрчил шалган шийдвÑрлÑÑ… тухай хуульд нÑмÑлт оруулах тухай, Татварын ерөнхий хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хууль, Хөгжлийн бÑрхшÑÑлтÑй хүний Ñрхийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, ГÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийг Ñ‚ÑƒÑ Ñ‚ÑƒÑ Ð±Ð¾Ð»Ð¾Ð²ÑруулÑан байна.
УлÑын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнÑ, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо 2023 оны 04 дүгÑÑÑ€ Ñарын 05-ны өдрийн хуралдаанаараа уг хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг Ñ…ÑлÑлцÑÑн бөгөөд ÑÐ½Ñ Ñ‚Ð°Ð»Ð°Ð°Ñ€Ñ… Байнгын хорооны Ñанал, дүгнÑлтийг УлÑын Их Хурлын гишүүн Б.СаранчимÑг танилцуулÑан.
ТÑрбÑÑÑ€ танилцуулгадаа, Хууль Ñанаачлагч гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтан буюу нохой, муур, Ñ‚ÑдгÑÑртÑй адилтгах буÑад амьтантай холбогдох харилцаа, Ñ‚Ñдний аÑран хамгаалагчийн үүрÑг, хариуцлага, зоонозын халдварт өвчин, агаар, Ñ…Ó©Ñ€Ñ, уÑны бохирдлыг бууруулах, иргÑдийн Ñрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах Ñрхийг хангахтай холбогдÑон харилцааг зохицуулахаар хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг боловÑруулÑныг онцлоод хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг d.parliament.mn цахим Ñайтад байршуулж, иргÑд олон нийтийн Ñаналыг авч байгааг дурдлаа.
Мөн гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñөл болон хамт өргөн мÑдүүлÑÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцÑон гишүүдийн олонх буюу 72.7 хувь нь үзÑл баримтлалын хүрÑÑнд Ñ…ÑлÑлцÑхийг дÑмжиж, чуулганы нÑгдÑÑн хуралдаанд Ñ…ÑлÑлцүүлÑÑ… нь зүйтÑй гÑж үзÑÑн гÑв.
Хуралдаанд “Ðзтай Ñавар” төрийн Ð±ÑƒÑ Ð±Ð°Ð¹Ð³ÑƒÑƒÐ»Ð»Ð°Ð³Ñ‹Ð½ төлөөлөл оролцож, гишүүдийн аÑуултад хариулÑан.
Ð¥ÑлÑлцÑж байгаа аÑуудалтай холбогдуулан УлÑын Их Хурлын гишүүн Б.БаÑÑ€Ñайхан, Ц.ИдÑрбат, Б.Жаргалмаа, Ц.Сандаг-Очир, Г.Ðмартүвшин, Ðœ.ОюунчимÑг, Ц.Туваан нар аÑуулт аÑууж, хариулт авÑан. Үг Ñ…ÑлÑÑн гишүүдийн олонх хуулийн Ñ‚Ó©Ñлийг дÑмжиж байгаагаа илÑрхийлÑхийн зÑÑ€ÑгцÑÑ Ñ‚Ó©Ñөл батлагдÑаны дараа хууль Ñ…ÑÑ€ÑгжүүлÑÑ…Ñд шаардагдах Ñдийн заÑгийн зардлын тооцоолол болон Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтдаа хүчирхийлÑÑн аÑран хамгаалагчдад нь тооцох хариуцлагын зохицуулалтыг илүүтÑй лавлаж байлаа.
Ðжлын Ñ…ÑÑгÑÑÑ, Хууль тогтоомжийн тухай хуульд зааÑан аргачлалын дагуу зардлын тооцоолол, үр нөлөөний Ñудалгаа хийÑÑн. Төрийн байгууллагад чиг үүрÑг болон алба байгуулах зÑÑ€Ñг аÑуудал гарахгүй. Харин Мал ÑмнÑлгийн ерөнхий газар, цагдаагийн байгууллага, ХүнÑ, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвÑрийн Ñам, ЗаÑаг даргын Тамгын газрын ажлын ачаалал нь 0.4-0.6 хувиар нÑмÑгдÑÐ½Ñ Ð³ÑÑÑн тооцоолол гарÑан. Ðжлын ачаалал нÑмÑгдÑÑ…ÑÑÑ€ тухайн хүний цалин хөлÑ, техникийн зардал гарна. Төрийн байгууллагад нийт 26.1 ÑÐ°Ñ Ñ‚Ó©Ð³Ñ€Ó©Ð³Ð¸Ð¹Ð½ зардал гарах магадлалтай Ñ…ÑмÑÑн хариулав.
Мөн гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтдын аÑран хамгаалагчийн үүргийг зөрчиж байгаа ÑтгÑÑдÑд тооцох хариуцлагын зохицуулалтыг уг хуулийн Ñ‚Ó©ÑөлтÑй хамт өргөн мÑдүүлÑÑн Зөрчлийн тухай хуульд нÑмÑлт оруулах тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñөлд туÑгаÑан. Ó¨Ó©Ñ€Ó©Ó©Ñ€ Ñ…ÑлбÑл, Ñ‚Ó©Ñлийн 7.19 дүгÑÑÑ€ зүйлд гÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны аÑран хамгаалагч, түр харагч нь хуулиар хүлÑÑÑÑн үүргÑÑ Ð±Ð¸ÐµÐ»Ò¯Ò¯Ð»ÑÑгүй тохиолдолд иргÑн, хуулийн ÑтгÑÑдийг торгох арга Ñ…ÑмжÑÑ Ð°Ð²Ð°Ñ…Ð°Ð°Ñ€ зохицуулÑан. Цаашлаад хүзүүвчийг нь зохих Ñ‘Ñоор зүүлгÑÑгүй, үржил Ñ…Ñзгаарлаагүй гÑÑ… зÑргÑÑÑ€ тодорхой Ñ…ÑмжÑÑний Ñлгамжтай байдлаар торгуулийг зохицуулÑан гÑÑÑн нÑмÑлт тайлбарыг өгөв.
ҮүгÑÑÑ€ хуралдаан өндөрлөж, бааÑан гарагийн чуулганы нÑгдÑÑн хуралдаанаар ГÑрийн Ñ‚ÑжÑÑвÑÑ€ амьтны тухай хуулийн Ñ‚Ó©Ñөл болон хамт өргөн мÑдүүлÑÑн хуулийн Ñ‚Ó©Ñлүүдийг үзÑл баримтлалын хүрÑÑнд дÑмжих ÑÑÑÑ… Ñанал хураалтыг Ñвуулахаар боллоо.
Сэтгэгдэл